|
Boleść,
Bonifraterska (strona wschodnia),
Burmistrzowska,
Ciasna,
Dolańskiego,
Fondamińskiego,
Franciszkańska,
Freta,
Gomulickiego,
Konwiktorska,
Kościelna,
Koźla,
Pl.Krasińskich (strona
wschodnia),
Międzyparkowa,
Mostowa,
(pierzeja północna),
Nowiniarska,
Piesza,
Przyrynek,
Rajców,
Rybaki,
Rynek Nowego Miasta,
Samborska,
Sapieżyńska,
Stara,
Świętojerska (do Pl.Krasińskich),
Szymanowska,
Telakowskiej,
Wójtowska,
Zakroczymska. |
|
historia ulicy |
|
|
Ulica idąca od ul.
Nowotki (obecnie Andersa) do ul. Freta; od
Bonifraterskiej w stronę Wałowej skręcająca
łukiem, jej przedłużenie stanowi ul.
Anielewicza. Dawna droga narolna biegnąca wzdłuż
tzw. włóki Świętojerskiej stanowiącej uposażenie
kościoła św. Jerzego. Kościół, pierwotnie
drewniany, usytuowany był w pobliżu naroża ulic
Freta i Ś. Od 1388 na roli Świętojerskiej
założono ogrody i wydzierżawiono je mieszczanom,
co dało początek jurydyce Świętojerskiej, zwanej
też Świętojurską lub Klasztorną.
kościół św.
Jerzego na starej rycinie (nieistniejący)
W 1454
wybudowano przy drodze Ś. murowany kościół św.
Jerzego i klasztor Kanoników Regularnych. Nazwa
ulicy Przy św. Jerzym występuje po raz pierwszy
w 1485. W XVI w. oprócz rolników przy Ś.
mieszkali rzemieślnicy, zabudowa mieszkalna była
drewniana i pozostała taka do XVIII w. W l.
1624/1625 epidemia zdziesiątkowała ubogą ludność
Ś. W 1660 na gruncie Świętojerskim po północnej
stronie ulicy stały 24 domy i dworki czynszowe
oraz 4 browary. W 1676 Jan Dobrogost Krasiński
na wykupionych ogrodach mieszczańskich i
gruntach szlacheckich przystąpił do budowy
pałacu i zakładania ogrodu wzdłuż południowej
strony Ś. na długości przeszło 400 m.
Dziedziniec pałacu (późn. pl. Krasińskich)
oddzielała od Ś. oficyna pałacowa, przy której
stanęła brama prowadząca na dziedziniec.
W ciągu pierwszej połowy XVIII w. przy Ś.
wybudowano szereg niewielkich domów drewnianych
oddzielających ogród od ulicy. W drugiej połowie
XVIII w. wybudowano pałace Wendorfa i Morandich
(późn. nrnr30i 32) o skromnych fasadach, bez
ogrodów, przeznaczone na wynajmowanie lokali. W
1779 wystawiono obszerną kamienicę (pod nr 1790)
należącą do sąsiedniego Teatru Narodowego,
usytuowanego przy pl. Krasińskich. W 1784 przy
Ś. stały: 3 pałace, 12 kamienic, klasztor i 15
dworków drewnianych oraz niewielki szpital
żydowski (posesja 1778). Na tyłach kamienic i
dworków znajdowały się zabudowania gospodarcze,
stajnie, wozownie, komórki, a na niektórych
posesjach - browary i szlachtuzy. W końcu XVIII
w. pośród 850 mieszkańców Ś. znajdowało się 10
dygnitarzy, sporo urzędników, prawie 100
rzemieślników, dwa razy tyle służby oraz wielu
wyrobników, nędzarzy „bez sposobu do życia" i
prostytutek. Wśród warsztatów rzemieślniczych
wyróżniał się zakład kowalski Jana Mariańskiego
(posesja 1771) zatrudniający 20 rzemieślników.
18 kwietnia 1794 podczas ucieczki oddziałów
rosyjskich gen. Igelstróma na Ś. doszło do
ostrego starcia, spalono kilka domów, a wielu
mieszkańców Ś. zginęło w walce. W 1809
wysiedlono ze Ś. ludność żydowską. W 1810
przebito ul. Bonifraterską łączącą Ś. z Długą i
Miodową. Po 1818 w zabudowaniach kościoła i
klasztoru św. Jerzego umieszczono fabrykę maszyn
Braci Ewans. W l. 1818-1829 wybudowano przy Ś.
kilka domów murowanych; w 1830 70% zabudowy
stanowiły kamienice. W l. 1831-1864 przy Ś.
ogniskuje się żydowski handel korzeni, win,
materiałów piśmiennych, sukna, płócien i
materiałów bawełnianych oraz powstają niewielkie
fabryczki krochmalu, laku i wyrobów z włosia.
Przy Ś. mieszkało wielu prawników i urzędników
sądowych związanych z sądem pokoju mieszczącym
się w oficynie pałacu Krasińskich przy Ś. W 1862
Ś. została poszerzona i uregulowana; wtedy to aż
13 kamienic posiadało po dwa podwórza i głębokie
oficyny. W 1893 na miejscu fabryki Ewansów pod
nr 10 umieszczono wielką wytwórnię koronek
Feinkinda, czynną do ok. 1909.
W l. 1893-1896 rozebrano w znacznej części
kościół św. Jerzego. W 1913 na tym miejscu i na
miejscu fabryki Feinkinda rozpoczęto budowę
piętrowej hali targowej o 44 kramach, 60
sklepach i 100 piwnicach (proj. inż. K.
Gadomski). W 20-leciu międzywojennym Ś. miała
nadal charakter ulicy handlowej związanej ściśle
z sąsiednimi Nalewkami i Bonifraterską. Podczas
wojny północna strona Ś. znalazła się w obrębie
getta i ludność jej została wymordowana, a
zabudowa w całości zniszczona.
W l. 1945-1947 odsłonięto fragment gotyckiej
ruiny kościoła św. Jerzego (nr 8/10). Nowe,
nowoczesne bloki mieszkaniowe przy Ś. nie
nawiązywały do stylu dawnej zabudowy. Odcinek
między Bonifraterską i ul. Nowotki zmienił swój
bieg. W 1962 rozebrano ruiny gotyckie pozostałe
po kościele św. Jerzego i ulica została w
całości zabudowana.
wg.
E.Szwankowskiego - Ulice i place Warszawy |
Świętojerska 34 |
Świętojerska 36 |
zdjęcie ulicy z 1969 r. |
|
|