historia ulicy

"Szkice Warszawskie" St. Łozy
o ulicy Chłodnej

Przed 1939 r. Chłodną nazywano Marszałkowską zachodniej Warszawy. Środkiem jechał tramwaj, wzdłuż ulicy stały wysokie kamienice, a wieczorami ludzie wychodzili z kin. Przedwojenna Chłodna była zupełnie inna. W początku XX wieku powstało tu kilkanaście wielopiętrowych kamienic, jakich nie powstydziłoby się Śródmieście. Z wnętrz kawiarni i restauracji do późnego wieczora dochodził gwar rozmów. Nie brakowało tu jednak kontrastów. Ponad ulicą snuły się dymy z browaru Karola Machleida, przed kuchnią dla ubogich ustawiały się ogonki, kina były ubożuchne, a na chodnikach spotykało się robotników pobliskich fabryk. Dramat ulicy zaczął się wraz z nastaniem drugiej wojny światowej. W czasie okupacji Chłodna jako ważna arteria wylotowa dzieliła na dwie części getto. Część domów między Elektoralną a Wronią znalazła się w jego obrębie, jednak sama jezdnia oddzielona murem była po stronie aryjskiej. W pobliżu Żelaznej nad ulicą Niemcy przerzucili słynny drewniany most dla pieszych, którym Żydzi z małego getta przechodzili do getta dużego, rozciągającego się na północ od Chłodnej. Po likwidacji getta domy wróciły do dzielnicy aryjskiej, jednak już rok później, w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, nacierali tędy w kierunku Ogrodu Saskiego kryminaliści Oskara Dirlewangera, mordując tysiące cywili i paląc dom po domu. W styczniu 1944 Chłodna była spalona. Fasady wielu kamienic stały jednak i z całą pewnością wiele z nich nadawało się do odbudowy. Los ulicy był już jednak przesądzony. Pod pretekstem uruchamiania linii tramwajowej pod kilof poszło ponad trzydzieści kamienic. Rozbierano je przez cały rok 1945 i początek roku 1946. [G.W. Jerzy S. Majewski 19.08.2005]

widok w kierunku wschodnim w głębi wieża strażacka

ul. Chłodna 24

Chłodna z lotu ptaka w przedwojennej zabudowie

przejście nad Chłodną z małego do dużego Getta

31 maja 1972 prezydent Nixon w Warszawie - w  głębi kamienica Machleida czyli Chłodna 45